BẠCH YẾN – CA SĨ ĐẲNG CẤP QUỐC TẾ [JEFFREY THAI]
TURDAY, DECEMBER 20, 2014
BẠCH YẾN – CA SĨ ĐẲNG CẤP QUỐC TẾ [JEFFREY THAI]
Bạch Yến là một trong những ca sĩ đàn chị đầu tiên trong thế hệ ca sĩ nổi danh vào thập niên 50 và 60 của thế kỷ trước. Thế nhưng, ngoài việc Đêm Đông là nhạc phẩm đưa Bạch Yến lên đài danh vọng, trước đây, không nhiều người biết nhiều về người ca sĩ này. Bạch Yến trong tâm trí của người nghe nhạc VN cứ như một thoảng vọng nào đó từ trong quá khứ và không còn hiện hữu ở thì hiện tại.
Giờ thì nhờ vào mạng Internet, người ta đã có thể đọc được nhiều thông tin hơn về Bạch Yến. Bạch Yến không còn là một kỳ bí liêu trai mà người ta không thể khám phá được. Hóa ra, Bạch Yến xuất ngoại từ rất sớm trong sự nghiệp ca hát của mình và ở lại nước ngoài cho mãi đến ngày hôm nay. Tuy không sống ở VN nhưng sự nghiệp âm nhạc của Bạch Yến là một sự nghiệp liên tục thăng hoa, không gián đoạn. Dường như khó có ai được như thế. Bạch Yến trước sau là một ca sĩ đúng nghĩa và chỉ là ca sĩ mà thôi.
Ngày nay, chúng ta có cả một thế hệ ca sĩ Việt lưu vong sống ngoài tổ quốc, mà đa phần trong họ là những ca sĩ của dòng nhạc vàng, thoát ly đất nước từ sau biến cố năm 1975. Bạch Yến lại khác: Là người hầu như duy nhất rời khỏi VN trước năm 1975 để hoạt động âm nhạc ở trường quốc tế. Bỏ lại dĩ vãng “Đêm đông” ở phía đằng sau, Bạch Yến đơn thân độc mã làm cuộc phiêu linh chinh phục thế giới bằng giọng hát của mình. Xem các video clip nhạc Bạch Yến trình diễn trên sân khấu nước ngoài, người ta không khỏi thán phục khả năng ca hát, cách trình diễn và phong cách giao lưu của Bạch Yến.
Giọng hát của Bạch Yến hay như thế nào, có lẽ là điều không cần bàn cãi, khi Bạch Yến đã sớm thành công ở VN; rồi sớm được mời thâu âm và trình diễn vòng quanh Châu Âu khi sang Pháp trau giồi nghệ thuật năm 1961; rồi năm 1965, được mời sang Hoa Kỳ để trình diễn trong show nổi tiếng của Ed Sullivan. Từ rất sớm trong hành trình nghệ thuật ấy của mình, Bạch Yến đã sớm định hình một phong cách và đẳng cấp mang tầm vóc quốc tế.
Điều khiến Bạch Yến trở thành một ca sĩ đẳng cấp quốc tế không chỉ nằm ở khả năng ca hát ngoại hạng, hát được nhiều thứ tiếng nước ngoài rất chuẩn như Anh, Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Do Thái… ; mà còn nằm ở khả năng giao lưu trên sân khấu. Xem Bạch Yến giao lưu (cho dù bằng ngôn ngữ mẹ đẻ hay một thứ ngôn ngữ khác như Anh hay Pháp), người xem không khỏi thầm thán phục, vì không có nhiều ca sĩ VN có khả năng như thế. Lối giao lưu ấy vừa nhẹ nhàng, lưu loát, tự nhiên, lại vừa dí dỏm, duyên dáng, đầy cuốn hút.
Nhưng trên hết trong phong cách giao lưu ấy của Bạch Yến là tính chân thực. Người xem cảm nhận được sự chân thực trong lời ăn, tiếng nói, trong ngôn ngữ diễn đạt của Bạch Yến. Sự chân thực ấy cũng toát lên từ trong ánh mắt, nụ cười, từ vóc dáng nhỏ bé thân quen: không gượng gạo, không cố làm. Có nhiều ca sĩ khiến người xem cảm thấy băn khoăn, khi chỉ cần họ quay lưng đi chút thôi, người xem đã có cảm giác đó là một con người khác. Ở Bạch Yến, trước, sau, trong khi trình diễn, hay ở mọi góc cạnh nào khác, người xem cảm nhận chỉ có một Bạch Yến hiện hữu và chỉ có một mà thôi.
Nửa thế kỷ đã trôi qua. Bạch Yến trở lại. Phải, Bạch Yến đã trở lại vùng đất xưa đã đưa mình lên ngôi vị của một danh ca đầu đàn. Bạch Yến quay lại để tiếp nối dư âm của “Đêm đông” ngày cũ vẫn còn lạnh giá trong một góc khuất kỷ niệm. Người xem, người nghe nhạc VN giật mình gặp lại, nghe lại Bạch Yến ngày cũ. Giật mình không phải vì ở Bạch Yến đã có sự thay đổi quá nhiều, mà chỉ vì cái khoảng thời gian ngót nghét nửa thế kỷ vừa tê tái nằm lại phía đằng sau.
Bạch Yến ngày nay vẫn thế. Vẫn nhỏ nhắn như thuở nào. Không thể phủ nhận là dấu vết thời gian đã hằn nhiều lên gương mặt, lên dáng hình, lên ánh nhìn của Bạch Yến – người ca sĩ đã bước qua lứa tuổi “thất thập”; nhưng hãy nghe, hãy xem Bạch Yến ngày nay nói và hát, để thấy rằng Bạch Yến vẫn trẻ trung và hồn nhiên như một Bạch Yến của ngày xưa cũ; thậm chí còn dịu dàng và nũng nịu nhiều hơn.
Báo chí vốn thường hay lạm dụng những cụm từ như “nhan sắc không tuổi” hay “tiếng hát vượt thời gian” để nói về các mỹ nhân hay các danh ca một thời vang bóng. Đôi khi, sự lạm dụng ấy gây cho người nghe hay xem cảm giác bị lừa dối không đáng có. Nhưng với Bạch Yến, người ta có thể nói với sự tự tin rằng đó là giọng ca vượt qua được qui luật tàn phá của thời gian, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.
Nghe và xem Bạch Yến hát ngày hôm nay, người ta không khỏi thầm ngạc nhiên về sức sống mạnh mẽ và dài lâu trong vóc dáng con người tưởng chừng như nhỏ bé ấy. Dáng hình ấy vẫn còn đầy sức sống để diễn tả đủ đầy mọi biểu hiện sắc thái tình cảm của bài ca. Tâm hồn ấy vẫn còn đầy sức thanh xuân để hát, để nói như một cô gái chỉ vừa bước qua lứa tuổi đôi mươi. Và trên hết, ở trong giọng ca “thất thập” ấy, sóng gió vẫn cuộn trào những âm ba bão tố.
Có người ví giọng ca của Bạch Yến là giọng ca của cuồng phong. Đó là một so sánh khá chính xác và tinh tế – một sự cảm nhận thẳm sâu. Đôi khi, nghe Bạch Yến hát, không khỏi có cảm giác như cơn phong ba đang cuồn cuộn đâu đó, dữ dội và mãnh liệt. Từng đợt gió bão cứ liên tục nối tiếp nhau mà hú vang và không có biểu hiện dừng lại. Lần theo cơn cuồng phong, người nghe trôi nổi qua những vùng miền vừa hoan lạc, vừa xót xa. Khi cơn cuồng phong, cuối cùng, dịu đi, cũng chính là lúc người nghe thấy mình rơi vào trong vùng tâm bão, êm dịu nhưng chơi vơi.
Có thể có người cho rằng Bạch Yến hát không mùi. Không mùi như những ca sĩ nhạc vàng chính hiệu. Có thể có người cho rằng Bạch Yến hát không buồn. Không buồn như những ca sĩ nhạc vàng chính hiệu. Có thể như vậy lắm. Người nghe có thể không tìm thấy trong giọng ca Bạch Yến những luyến láy mùi mẫn trữ tình đặc trưng của những ca sĩ hát nhạc vàng.
Nhưng cứ hãy thử nghe Bạch Yến hát đi. Nghe và thả lỏng tâm hồn để giọng hát ấy dẫn dắt đi như đứa trẻ níu tay mẹ ngày đầu tiên đi học trên con đường làng. Giọng hát ấy sẽ quyến rũ bạn và mê hoặc bạn tự lúc nào mà bạn không hề biết. Có thể là do kỹ thuật hát chăng? Chắc là vậy. Bạch Yến hát một cách rất có kỹ thuật, mà không cần phải có trình độ thẩm thấu âm nhạc cao siêu gì lắm mới có thể nhận ra. Có thể là do cách phát âm và nhả chữ chăng? Không có gì phải nghi ngờ điều này. Phát âm là thế mạnh của Bạch Yến: tròn vành và rõ chữ. Hãy nghe Bạch Yến nói tiếng Anh và tiếng Pháp để thấy rõ điều này.
Có thế thôi ư? Không. Trên hết, điều quan trọng là Bạch Yến hát với tất cả tâm hồn và cả thể xác. Điều đó thể hiện rõ lắm. Bạch Yến hát bằng miệng, bằng mắt, bằng môi, bằng tay, bằng chân, bằng cả trái tim. Nhắm mắt mà nghe Bạch Yến hát, vẫn có thể hình dung rất rõ nhân dáng một ca sĩ đang giao phó cả thể xác mình cho những xúc cảm tâm hồn mà bài hát gởi trao: khi quằn quại, đớn đau, khi hoan hỉ, vui cười, khi chua xót, tái tê, khi âm thầm, lặng lẽ… Ở Bạch Yến, người ta không bao giờ nhìn thấy sự phân thân giữa ca sĩ và nhân vật trong bài hát. Cả hai chỉ là một.
Điểm đặc biệt nữa người ta tìm thấy trong giọng ca của Bạch Yến là sự bứt phá của mọi giới hạn. Ở giọng ca ấy, không có nốt nào là nốt quá trầm, cũng không có nốt nào là nốt quá cao. Giọng ca ấy ung dung cất lên rồi cứ thế mà theo gió xuống sâu đến những thung lũng hoang vu hay theo mây mà bay cao đến những tầm xa vời vợi . Ung dung, miệt mài và không mệt mỏi. Không bị giới hạn bởi không gian. Không có thời gian. Không có tuổi tác. Chỉ có con người và… kiếp phận, cùng những lời thở than.
Không có nhiều những sản phẩm âm nhạc của Bạch Yến trên thị trường để người nghe có thể tìm mua để nghe. Có nhiều lý do lý giải cho điều đó. Nhưng cho dù vì lý do gì đi nữa, những ai lỡ phải lòng tiếng hát Bạch Yến sẽ cảm thấy một nỗi khát khao cứ dâng trào không bao giờ được thỏa. Trong bối cảnh ấy, album nhạc Bạch Yến Hát Tình Ca Lam Phương có thể được xem là một món quà vô giá, một giọt mưa rất đỗi ngọt ngào giữa mùa nắng hạn.
Hãy nghe những bản tình ca Lam Phương qua tiếng hát Bạch Yến để cảm nhận rằng, dẫu nửa thế kỷ đã trôi qua, tiếng hát của người ca sĩ ấy vẫn vọng và vang mạnh mẽ như thuở mới vào nghề với nhạc phẩm Đêm Đông, tâm hồn người ca sĩ ấy vẫn trẻ trung, vẫn yêu đương nồng nàn và khổ đau da diết như ở mối tình đầu tiên. Nói một cách chung, bất chấp những dấu vết thời gian hằn trên dung nhan và nhân dáng, người ca sĩ ấy thật sự không có tuổi theo ý nghĩa chính xác nhất của cụm từ này. Đó cũng là lý do vì sao, trong bài viết này, bạn đã không tìm thấy bất cứ một nhân xưng nào khác dành cho người ca sĩ ấy ngoài nghệ danh: Bạch Yến.
03/11/2014
Jeffrey Thai
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét